Fiscaal

Definitie

Het bijzondere statuut van “seizoengrensarbeider” werd ingevoerd door het avenant[1] en slaat op een werknemer-Franse inwoner:

• die zijn enig duurzaam tehuis in de Franse grensstreek heeft en;
• die in de Belgische grensstreek een werkzaamheid in loondienst uitoefent waarvan de tijdsduur beperkt is, hetzij wegens het seizoensgebonden karakter van het werk, hetzij omdat hij voor een bepaalde periode van het jaar in dienst is genomen als versterking of uitzendkracht;
• die de werkzaamheid niet meer dan 90 effectieve werkdagen per kalenderjaar in de Belgische grensstreek voor één of meer werkgevers mag uitvoeren[2];
• die de Belgische grensstreek niet meer dan 15% van het aantal gepresteerde dagen in het beschouwde jaar verlaat[3].

Tijdelijke activiteit

Terwijl het Verdrag van de gewone grensarbeider eist dat zijn werkzaamheid in loondienst het hele jaar door wordt uitgeoefend, mag de seizoensgrensarbeider daarentegen maar een deel van het jaar in die hoedanigheid werken. De ‘niet-doorlopende’ aard van het werk moet blijken uit het seizoensgebonden karakter van het werk of uit het feit dat de aanwerving van de werknemer nodig was als versterking van het personeel (als tijdelijk personeelslid of uitzendkracht).

Een gewone vervangingsovereenkomst is bijgevolg niet voldoende om te kunnen spreken van een seizoensgrensarbeider. De gedeeltelijke uitvoering van een arbeidsovereenkomst ten gevolge van een onvrijwillige gebeurtenis (ziekte, ongeval, enz.) kan evenmin aanleiding geven tot dat statuut.

Volgens de fiscus gaat het voornamelijk om de Franse werknemers die actief zijn in de sector van de landbouw, tuinbouw of banketbakkerij.

De telling van de dagen waarop de grensstreek wordt verlaten gebeurt op dezelfde wijze als voor de gewone grensarbeiders tijdens de 2de en 3de overgangsperiode.

Versoepelde voorwaarden in vergelijking met het gewone grensarbeidersstatuut

Gevolgen van een beoordeling op jaarbasis

De seizoensgrensarbeidersregeling wordt op jaarbasis beoordeeld. Dat betekent dat, in tegenstelling tot de gewone Franse grensarbeiders, de toepassing van de seizoensgrensarbeidersregeling geen specifieke bijkomende basisvoorwaarden vereist. Het heeft weinig belang dat:

• het enig duurzaam tehuis op 31 december 2008 al dan niet in België gelegen is;
• de grensarbeider voordien al dan niet al de seizoensgrensarbeidersregeling heeft genoten.Bovendien is deze regeling van toepassing vanaf de inwerkingtreding van het avenant (17 december 2009) tot het einde van de laatste overgangsperiode (31 december 2033).

Een activiteit in loondienst in Frankrijk is toegestaan

Naast hun seizoensactiviteit in België kunnen seizoensgrensarbeiders de rest van de tijd een winstgevende activiteit uitoefenen in Frankrijk of in een derde land, zonder dat ze het voordeel van hun grensarbeiderstatuut verliezen.

Deze andere betrekking mag echter niet in dienst van dezelfde werkgever worden uitgeoefend als degene voor wie de seizoensactiviteit in België wordt uitgeoefend. In dat geval wordt de vereiste dat het om een tijdelijke tewerkstelling of een tewerkstelling als versterking van het personeel gaat immers niet langer nageleefd. 

Onder voorbehoud van de duur van de seizoensgebonden arbeidsprestaties moeten deze werknemers aan de regels die van toepassing zijn op de "gewone" grensarbeiders voldoen.

Seizoensgrensarbeiders: een specifiek formulier 276 Front/Grens

Dit is een nieuwe regel sinds begin 2012. Voortaan moeten seizoensgrensarbeiders die aanspraak maken op dit statuut  op eigen initiatief een formulier 276 Front/Grens seizoensarbeiders in tweevoud invullen en laten invullen.

[1] Artikel 2 §6 van het avenant.

[2] Het is niet vereist dat de activiteitsperiodes elkaar opvolgen.

[3] Onder gepresteerde dag moet men verstaan de dagen waarop de werkzaamheid daadwerkelijk werd uitgevoerd, met uitsluiting van de dagen waarop gewoonlijk niet wordt gewerkt  (feestdagen, ziekte, ongeval, vakantie,...).

Naast de wijzigingen van de basisvoorwaarden voorzien het avenant en vooral de instemmingswet in strengere administratieve verplichtingen voor de werknemer en voor de werkgever.

Bovendien worden er specifieke sancties opgelegd indien deze verplichtingen niet worden nageleefd.

Verplichtingen van de werknemer

Opdat de Franse grensarbeider vrijstelling van inhouding van bedrijfsvoorheffing op zijn bezoldigingen in België zou genieten, moet hij:

• een verklaring in tweevoud van het formulier 276 Front/Grens onderschrijven; 
• Vakken I, II en III moeten respectievelijk door de werknemer, de werkgever[1] en de Franse belastingdienst waarvan de inwoner afhangt, ingevuld worden;
• enerzijds het eerste ingevulde exemplaar van het voornoemde formulier aan de Franse belastingdienst overmaken en, anderzijds, het tweede exemplaar van dat document aan zijn werkgever overhandigen vóór de betaling van de eerste bezoldiging van het jaar.
• de documenten tot staving van de daadwerkelijke bewoning van een tehuis in de Franse grensstreek bij het formulier 276 Front/Grens voegen. Voor de werknemers die al lang in de Franse grensstreek wonen, mag dat bewijs louter bestaan uit de afrekening van de woontaks voor de bewoning als hoofdverblijf. De grensarbeider die zich pas onlangs in de Franse grensstreek gevestigd heeft, moet een omstandiger bewijs overmaken. Hij zal bijvoorbeeld ook de water-, gas, elektriciteits- of telefoonfacturen moeten voorleggen. We herinneren eraan dat de Franse grensarbeider geen enig duurzaam tehuis in België mocht hebben op 31 december 2008;
• op het einde van elk jaar vak IV van het formulier 276 Front/Grens invullen en aanduiden dat hij in de loop van het voorbije jaar de grensstreek niet gedurende meer dan het aantal toegestane dagen door het avenant verlaten heeft[2]. Alle vermeldingen op het formulier 276 Front/Grens moeten ingevuld worden. Bij gebreke van relevante informatie moet hij "Nihil" invullen;
• elke verandering met betrekking tot zijn duurzaam tehuis onmiddellijk aan zijn werkgever melden;
• de hiervoor uiteengezette procedure elk jaar herhalen.

Bewijskracht van de documenten tot staving van de daadwerkelijke bewoning van een tehuis in de grensstreek

De circulaire van 21 maart 2011 brengt verschillende verduidelijkingen aan over de aard en de inhoud van de documenten die de daadwerkelijke bewoning van een tehuis door een grensarbeider bewijzen[3]. De vereiste mate van bewijskracht is verschillend naargelang de werknemer al dan niet altijd inwoner is geweest van de grensstreek.

Voor de eerste categorie van werknemers aanvaart de Fiscus als voldoende bewijs het attest van betaling van de ‘taxe d'habitation' voor een hoofdverblijfplaats samen met het bewijs dat hij uit de streek afkomstig is (geboorteakte, getuigschrift van lager of middelbaar onderwijs).

Voor grensarbeiders die ‘geïmmigreerd' zijn naar de grensstreek, zijn de eisen echter strenger. De doelstelling van de regels is immers om fictieve domiciliëringen te bestrijden. Voor deze werknemers worden alleen documenten aanvaard die het bewijs leveren van het daadwerkelijk wonen in de woning. De Fiscus illustreert de bovenvermelde vereisten aan de hand van verschillende voorbeelden van facturen die naargelang van de feitelijke omstandigheden als al dan niet bewijskrachtig worden beschouwd.

De facturen van water-, gas- of elektriciteitsverbruik moeten op naam van de werknemer of van een gezinslid (echtgenoot, ouder) zijn opgesteld en een normaal verbruik aantonen, rekening houdend met de omvang van het gezin en van de bijzondere omstandigheden. Wanneer de factuur op naam van de echtgenoot of een ouder is opgesteld, raadt de circulaire aan een bewijs bij te voegen dat de werknemer samenwoont met de persoon die op de factuur is vermeld.

Voor huurcontracten waarin alle kosten zijn inbegrepen[4], worden verbruiksfacturen die opgesteld zijn op naam van de verhuurder of van een medehuurder die geen deel uitmaakt van het gezin van de werknemer in principe niet als voldoende beschouwd. Opdat dergelijk facturen als bewijskrachtig zouden worden beschouwd, eist de belastingcirculaire dat ze gepaard gaan met andere documenten die aantonen dat het om een eigen woonruimte gaat (appartement of huis), dat de huurder alleen of samenwonend werkelijk de woonruimte betrekt en tot slot dat het verbruik normaal is voor de omvang van het gezin.

Andere documenten dan facturen kunnen, afzonderlijk of samen met andere documenten, als bewijskrachtig worden beschouwd. Het gaan onder meer over de inschrijving van de kinderen in een school in de Franse grenszone.

Wanneer de werknemer geen of onvoldoende geachte bewijsstukken bezorgt, moet de werkgever bedrijfsvoorheffing inhouden aangezien de wettelijke voorschriften niet zijn vervuld[5].

Specifieke sanctie

Naast de "gewone" administratieve en strafrechtelijke sancties voorzien door het Wetboek van inkomstenbelastingen[6] kan de grensarbeider ook een specifieke verhoging oplopen van:

• 100% van de ontdoken belasting der niet-inwoners of personenbelasting bij de eerste overtreding;
• 200% van deze belasting bij de tweede en volgende overtredingen[7].

Verplichtingen van de werkgever

Administratieve verplichtingen

Voor de toepassing van de regels inzake grensarbeid is de werkgever verplicht om:

• gedurende het ganse jaar het tweede exemplaar van het formulier 276 Front/Grens ter beschikking van de fiscus te houden op de plaats waar de werkzaamheid gewoonlijk door de grensarbeider(s) uitgeoefend wordt samen met de documenten die de daadwerkelijke bewoning van een tehuis in de Franse grensstreek bewijzen;
• dagelijks een telling bij te houden van de dagen waarop de werknemer de grensstreek in het kader van zijn werkzaamheid verlaat. Deze laatste vermeldt voor alle vertrekken uit de grensstreek (ongeacht of ze al dan niet toegestaan zijn) de plaats van dat vertrek of het afgelegde traject en de reden voor het vertrek. Deze telling moet eveneens ter beschikking van de fiscus gehouden worden op de plaats waar de werkzaamheid gewoonlijk door de grensarbeider(s) uitgeoefend wordt. Deze formaliteit moet sedert 18 januari 2010 vervuld worden;
• op het einde van het jaar vak IV van het formulier door de grensarbeider laten invullen;
• de vermelding "FRANSE GRENSARBEIDER" of “Franse seizoensgrensarbeider”[8] op de individuele belastingfiches 281.10 aan te brengen en er het aantal dagen op in te vullen waarop de Belgische grensstreek in het kader van de werkzaamheid in loondienst verlaten werd.

Voor de inkomsten van een betrokken jaar moet de werkgever - ten laatste tegen 31 maart van het jaar dat volgt op het jaar van de betrokken inkomsten - de volgende documenten overmaken aan de Belgische belastingadministratie (Documentatiecentrum van de bedrijfsvoorheffing[9]):

• het exemplaar van het formulier 276 Front/Grens alsook de documenten die de daadwerkelijke bewoning van een tehuis in de grensstreek bewijzen;
• een verklaring van de werkgever waarin het aangegeven is dat de werknemer de grensstreek niet gedurende niet meer dan het aantal toegestane dagen heeft verlaten;
• een lijst van de precieze dagen waarop de werknemer de grensstreek verlaten heeft, ongeacht of dit binnen of buiten het kader van de werkzaamheden gebeurd is. Ook de reden hiervoor moeten worden verduidelijkt;
• een lijst van de werknemers die in de loop van het inkomstenjaar voor het eerst aanspraak maken op de grensarbeidersregeling[10].

Verplichting om de bedrijfsvoorheffing te betalen

Tenzij de partijen iets anders overeengekomen zijn, moet de werkgever de verschuldigde bedrijfsvoorheffing afhouden:

• zolang de grensarbeider hem het formulier 276 Front/Grens en de documenten die de daadwerkelijke bewoning van een tehuis in de Franse grensstreek bewijzen niet tijdig overmaakt[11];
• wanneer hij verneemt dat de grensarbeider het aantal dagen waarop hij de Belgische grensstreek mag verlaten, overschreden heeft, of, meer algemeen, de werknemer niet langer voldoet aan de voorwaarden om het grensarbeiderstatuut te kunnen genieten.

Indien de wettelijk verschuldigde bedrijfsvoorheffing niet afgehouden werd, moet de werkgever ze doorstorten[12]. Zo niet kan de administratie ze binnen een termijn van 12 maanden te rekenen vanaf de datum waarop de overtreding vastgesteld wordt, inkohieren. De overtreding in dat domein moet zich in de loop van één van de 5 jaren die de datum van de vaststelling voorafgaan, voordoen.

Sancties

Specifieke sanctie

Naast de "gewone" administratieve en strafrechtelijke sancties voorzien in het Wetboek van inkomstenbelastingen[13] legt de wet een specifieke sanctie op wanneer de werkgever:

• het formulier 276 Front./Grens. niet vóór 31 maart van het volgende jaar voor alle grensarbeiders overmaakt;
• onvolledige of onjuiste verklaringen aflegt over het aantal keren waarop zijn werknemers de grensstreek verlaten hebben.

Deze sanctie bestaat uit een specifieke verhoging vastgelegd op:

• 100% van het bedrag van de ontdoken bedrijfsvoorheffing, voor de eerste overtreding;
• 200% van datzelfde bedrag voor de tweede en de volgende overtredingen.

Voor de toepassing van deze sanctie moet de administratie aantonen dat de werkgever het opzet had om de belasting te ontduiken.

Wat de bewijsvoering betreft preciseert de wet dat de processen-verbaal die opgemaakt zijn door ambtenaren van de FOD Financiën bewijskracht hebben tot bewijs van het tegendeel om het bestaan van de belastingschuld vast te stellen[14].

Andere sancties

De administratieve, strafrechtelijke sancties en de verhogingen[15] zullen toegepast worden indien de werkgever verzuimt om:

• dagelijks een telling van de dagen waarop de grensstreek verlaten wordt, bij te houden;
• het aantal dagen van vertrek uit de grensstreek te vermelden op de fiche 281.10;
• uiterlijk op 31 maart van het jaar dat volgt op het jaar van de betrokken inkomsten een lijst te versturen van de grensarbeiders die die het voordeel van de grensarbeidersregeling na 12 december 2009 vragen[16].

Weet bovendien dat:

• de administratie de verhogingen niet mag toepassen indien er geen kwaad opzet in het spel is[17];
• het totale bedrag van de geïnde belastingen en van de verhogingen het bedrag van de niet aangegeven inkomsten niet mag overschrijden;
• de minimumdrempel van de niet aangegeven inkomsten € 2500 moet bereiken[18];
• er een geldboete gaande van € 50 tot € 1250 kan opgelegd worden[19].
• elke overtreder (werknemer en werkgever) gestraft kan worden met een gevangenisstraf van 8 dagen tot 2 jaar en met een geldboete van € 250 tot € 125.000.

Hoewel het avenant de grensarbeidersregeling heeft afgeschaft voor de werknemers die in de Belgische grensstreek wonen, verleent het avenant[1] de Belgische plaatselijke besturen (gemeenten en agglomeraties) de bevoegdheid om een lokale belasting te heffen op de inkomsten die bij overeenkomst vrijgesteld zijn van belasting in België.

Deze bepaling overschrijdt het strikte kader van de grensarbeidersregeling vermits zij van toepassing is op:

• alle Belgische inwoners ongeacht of ze in de Belgische grensstreek of elders in België wonen;
• alle beroepsinkomsten[2] in de zin van artikel 23 WIB 92 en niet alleen de bezoldigingen van de werknemer in loondienst.

Het bedrag van deze belasting wordt berekend op het bedrag van de Belgische belasting die op de beroepsinkomsten zou zijn gevestigd indien zij in België waren belast.

Frankrijk zal jaarlijks een initieel bedrag van € 25 miljoen (dat bedrag kan om de drie jaar worden gewijzigd) uitkeren aan België als compensatie voor de inkomsten die ons land moet derven door de afschaffing van de Belgische grensarbeidersregeling (dat wil zeggen, de verliezen van de aanslagen in de PB).

Deze bijdrage wordt gestort vanaf het jaar 2012.

• Artikel 11 §2c) van de Overeenkomst tussen België en Frankrijk tot voorkoming van dubbele belasting en tot regeling van wederzijdse administratieve en juridische bijstand inzake inkomstenbelastingen, ondertekend op 10 maart 1964 (gewijzigd door de avenanten van 15 februari 1991 en 8 februari 1999).
• Aanvullend protocol (avenant) bij de voornoemde Overeenkomst tot voorkoming van dubbele belasting, ondertekend op 12 december 2008 (instemmingswet van 7 mei 2009, Belgisch Staatsblad van 8 januari 2010).
• Circulaire nr. AFZ / 2008-0408 (AFZ 17/2009) van 17 december 2009 (en haar addendum van 8 januari 2010) (www.fisconet.fgov.be);
• Circulaire nr. Ci.R9.F / 602.029 (AOIF 7/2010) van 27 januari 2010 (www.fisconet.fgov.be);
• Circulaire nr. Ci.R9.F / 608.871 (AG Fiscus 17/2011) van 21 maart 2011 (www.fisconet.fgov.be).