Loon
Consumptiecheque - 1. Algemene principes
Lees eerst even dit…
Consumptiecheques werden ingevoerd om de horeca-, culturele- en sportsector
en ook de kleine detailhandel te steunen na de lange lockdown omwille van
Covid-19
De regering heeft beslist dat werkgevers tot 31 december 2020
consumptiecheques kunnen toekennen om die sectoren te ondersteunen.
In deze fiche bespreken we in hoofdzaak de voorwaarden waaronder
consumptiecheques niet als loon beschouwd worden en dus vrijgesteld zijn van
socialezekerheidsbijdragen en belasting.
Voor het antwoord op enkele zeer praktische vragen in verband met de
consumptiecheques verwijzen we u naar de fiche “Consumptiecheque - 2. Praktische
vragen”.
Welke producten en diensten kunnen aangekocht worden?
Werknemers kunnen de consumptiecheque gebruiken in de horeca-, culturele- en
sportsector en ook in de kleine detailhandelszaken.
De detailhandelszaken die de cheques mogen accepteren, moeten aan de
volgende voorwaarden voldoen:
- die gedurende
meer dan een maand gesloten moesten blijven;
- en die in de fysieke aanwezigheid van de consument in de
vestigingseenheid goederen of
diensten aanbieden;
- en die kleine vennootschappen met
rechtspersoonlijkheid zijn die op de balansdatum van het laatste afgesloten
boekjaar niet meer dan een van de volgende
limieten overschrijden:
- jaargemiddelde van het personeelsbestand: 50;
- jaaromzet excl. btw: 9.000.000 euro;
- balanstotaal: 4.500.000 euro.
Komen bedrijfsleiders ook in aanmerking?
Bedrijfsleiders die
zelfstandigen
zijn, komen niet in aanmerking. De consumptiecheques die zij ontvangen, zijn
dus niet vrijgesteld. Bedrijfsleiders die werknemers zijn, komen wel op
dezelfde manier en onder dezelfde voorwaarden als andere werknemers in
aanmerking voor de maatregel.
Tot wanneer kan een werkgever consumptiecheques toekennen aan zijn werknemers? Wat is de geldigheidsduur?
De consumptiecheques kunnen worden toegekend tot 31 december
2020 en blijven geldig tot 7 juni 2021.
Wie kan consumptiecheques op de markt brengen?
Consumptiecheques kunnen uitgegeven worden door een uitgiftebedrijf, of door
een andere uitgever.
Uitgiftebedrijf
De werkgever kan contact opnemen met een onderneming die de cheques
uitgeeft, zoals bijvoorbeeld Edenred, Sodexo of Monizze.
Sodexo en Edenred geven enkel cheques uit in een papieren versie. Monizze
geeft dan weer enkel elektronische cheques uit.
Andere uitgever
De werkgever kan ook zelf cheques uitgeven of de cheques aankopen bij lokale
handelaars.
In dat geval is het de werkgever (of de lokale handelaar) die de cheques
uitreikt. Hij is dan verantwoordelijk dat de volgende informatie op de cheques
vermeld wordt:
- de geldigheidsduur: de cheques zijn geldig tot 7
juni 2021;
- de datum waarop de werkgever ze uitreikt aan de
werknemer. De uiterste datum van uitreiking is 31 december 2020;
- de beperkte bestedingsmogelijkheden (horeca, sport
en cultuur).
Daarnaast kan de cheque ook gebruikt worden in bepaalde
kleinhandelszaken:
Het moet gaan om ondernemingen die in de fysieke aanwezigheid van de klant
diensten of goederen aanbieden aan die klant. De onderneming mag bovendien
maximaal 1 van de volgende drie criteria overschrijden:
- jaargemiddelde van het personeelsbestand: 50;
- jaaromzet excl. btw: 9.000.000 euro;
- balanstotaal: 4.500.000 euro.
Moeten de consumptiecheques als loon worden beschouwd?
Principe
In principe vormen de consumptiecheques loon dat onderworpen is aan
socialezekerheidsbijdragen en aan belasting. Enkel de consumptiecheques die
aan een aantal strikte voorwaarden voldoen, ontsnappen aan het
begrip loon en bijgevolg ook aan de (patronale en persoonlijke)
socialezekerheidsbijdragen en aan de belasting.
Alle voorwaarden die wij hierna bespreken, gelden zowel op het
sociale als op het fiscale vlak.
Voorwaarden
Opdat zij niet als loon aangemerkt zouden worden, moeten, zowel de
elektronische als de papieren, consumtiecheques
tegelijkertijd aan de volgende voorwaarden beantwoorden:
- de cheque mag niet toegekend worden ter vervanging of omzetting van
loon, premies, voordelen in natura of enig ander voordeel of toeslag
waarop al dan niet socialezekerheidsbijdragen betaald moeten worden;
- de toekenning moet geregeld worden in een sectorale of ondernemings-cao. Als er
geen vakbondsafvaardiging is, of als het voor een categorie werknemers niet
gebruikelijk is om een cao af te sluiten, mag de cheque ook via een individuele
overeenkomst worden toegekend. Als in de onderneming consumptiecheques ook via
een cao worden toegekend, mag het bedrag dat via de individuele overeenkomst wordt
toegekend niet hoger liggen dan het bedrag dat in de cao wordt toegekend;
- per cheque is maximale nominale waarde 10 euro. Die maximale waarde moet in
de cao of de individuele overeenkomst vermeld worden;
- een werkgever mag in totaal maximaal 300 euro aan consumptiecheques
toekennen voor eenzelfde werknemer;
- de cheque mag niet geheel of gedeeltelijk tegen geld worden ingeruild;
- de consumptiecheque moet op naam van de werknemer uitgereikt worden. Net
zoals voor de overige cheques wordt die voorwaarde geacht vervuld te zijn als
het totale bedrag ervan vermeld staat op de individuele rekening van de
werknemer;
- de consumptiecheque moet een aantal verplichte vermeldingen Dat is de
verantwoordelijkheid van het bedrijf dat de cheques uitreikt.
De volgende voorwaarden zijn enkel van toepassing op elektronische
consumptiecheques:
- het aantal elektronische consumptiecheques en het brutobedrag ervan worden
vermeld op de loonfiche van de werknemer;
- vóór het gebruik van de elektronische consumptiecheques kan de werknemer op
een eenvoudige manier het saldo en de
geldigheidsduurnagaan van de consumptiecheques die
hem werden toegekend en die nog niet gebruikt werden;
- net zoals voor papieren cheques, wordt de keuze voor
elektronische consumptiecheques geregeld via een cao op
ondernemingsvlak, eventueel binnen het kader van een sectorale cao. Als geen
dergelijke overeenkomst kan worden gesloten omdat er geen vakbondsafvaardiging
is of als het om een personeelscategorie gaat die gewoonlijk niet in een
dergelijke overeenkomst wordt bedoeld, dan wordt de keuze voor de elektronische
consumptiecheques geregeld door een individueel schriftelijk akkoord;
- de elektronische consumptiecheques mogen alleen ter beschikking worden
gesteld door eenerkende uitgever;
- het gebruik van de elektronische consumptiecheques mag geen kosten
meebrengen voor de werknemer, behalve bij diefstal of
verliesonder voorwaarden die moeten worden vastgesteld door een cao op
het niveau van de sector of van de onderneming, of door het arbeidsreglement
wanneer de keuze voor de elektronische consumptiecheques door een individueel
schriftelijk akkoord wordt geregeld.
Opgelet! Als een
van de bovengenoemde
maximumgrenzen wordt overschreden, geven de consumptiecheques geen recht op belastingvrijstelling en worden ze
volledig belast. Het gaat dus niet alleen om het deel dat 10 euro per cheque of 300
euro in totaal per werkgever overschrijdt.
Concreet zal
een consumptiecheque met een nominale waarde van meer dan 10 euro of
die wordt toegekend aan een werknemer die al consumptiecheques met
een totale waarde van 300 euro van dezelfde werkgever heeft ontvangen, worden
beschouwd als een voordeel van alle aard dat belastbaar is bij de
werknemer.
Hetzelfde geldt wanneer in de cao of in de individuele overeenkomst geen maximale nominale waarde per
consumptiecheque wordt vermeld.
Twee
voorbeelden
Voorbeeld 1
U geeft uw werknemer 35 consumptiecheques van 10 euro, dus in totaal
350 euro. In dat geval zijn de RSZ-bijdragen en de bedrijfsvoorheffing verschuldigd over het totale bedrag van 350
euro (en niet alleen over de 50 euro die de limiet overschrijden).
Voorbeeld 2
Een werknemer ontvangt 30 consumptiecheques van 10
euro van
u en 30
consumptiecheques van 10 euro van zijn andere werkgever. Het totale
bedrag van de ontvangen consumptiecheques (600 euro) vormt een vrijgesteld
inkomen voor de werknemer. De limiet van 300 euro per werkgever wordt niet
overschreden.
Wat zijn de verplichte vermeldingen voor de papieren cheques?
Principe
De papieren consumptiecheque moet:
- duidelijk aangeven dat hij slechts geldig is tot 7
juni 2021;
- de uitreikingsdatum van de cheque vermelden. Hij
zal uitgereikt mogen worden tot 31 december 2020;
- vermelden dat hij enkel gebruikt mag worden in de
inrichtingen van de horeca- en culturele sector die erkend of gesubsidieerd
worden door de bevoegde overheid of in sportverenigingen waarvoor er een
federatie bestaat die erkend of gesubsidieerd wordt door de Gemeenschappen of
tot één van de nationale federaties behoort.
- Opmerking: het wetsvoorstel waarvan sprake is
hierboven breidt het toepassingsgebied van de cheque uit
naar kleinhandelszaken die verplicht werden gedurende meer dan 1 maand te
sluiten.
Sanctie
Als deze voorwaarden niet gerespecteerd worden zullen de cheques op sociaal
en fiscaal vlak als gewoon loon. U moet dan sociale bijdragen en
bedrijfsvoorheffing betalen op het toegekende bedrag.
Toekenning via collectieve arbeidsovereenkomst of schriftelijke individuele overeenkomst
Principe
Consumptiecheques moeten toegekend worden via een collectieve
arbeidsovereenkomst (CAO) of via een individuele overeenkomst. De uitreiking
van de cheques mag dus niet voortvloeien uit een mondeling akkoord of uit een
praktijk die de werknemer stilzwijgend aanvaard heeft. Een loutere vermelding
in het arbeidsreglement volstaat evenmin.
Collectieve arbeidsovereenkomst
De toekenning van de consumptiecheques moet vastgelegd zijn in een
collectieve arbeidsovereenkomst op sectoraal of op
ondernemingsniveau.
Individuele overeenkomst
In de ondernemingen waar geen ondernemings-cao gesloten kan worden bij
gebrek aan een syndicale afvaardiging of omdat het gaat om een
personeelscategorie waarvoor het sluiten van een collectieve
arbeidsovereenkomst niet de gewoonte is[1], mag de toekenning van de consumptiecheques
geregeld worden door een individuele overeenkomst. Deze
overeenkomst moet schriftelijk opgemaakt zijn voor elke werknemer afzonderlijk
(arbeidsovereenkomst of bijlage bij de overeenkomst).
Wanneer de consumptiecheques via een individuele overeenkomst worden
toegekend, mag het bedrag van de consumptiecheque niet hoger zijn
dan hetgeen door de collectieve overeenkomst in dezelfde onderneming
wordt toegekend.
Bovendien moeten, in geval er een individuele overeenkomst wordt gesloten,
de modaliteiten die van toepassing zijn in geval van verlies of diefstal van de
drager voor de elektronische consumptiecheques vermeld worden in het
arbeidsreglement.
Sanctie
Alle consumptiecheques toegekend buiten een collectieve arbeidsovereenkomst
of een schriftelijke individuele overeenkomst of krachtens een niet conforme
collectieve arbeidsovereenkomst of schriftelijke individuele overeenkomst
worden als loon beschouwd.
[1] Zoals het
kaderpersoneel bijvoorbeeld.
Aflevering op naam van de consumptiecheques
Principe
De consumptiecheque moet op naam van de werknemer worden afgeleverd.
Deze voorwaarde wordt geacht vervuld te zijn als de toekenning van de
maaltijdcheques en het volledige bedrag van de cheques op de
individuele rekening van de werknemer voorkomen,
overeenkomstig de reglementering betreffende het bijhouden van de sociale
documenten.
Sanctie
Alle consumptiecheques die worden toegekend zonder dat deze voorwaarde
vervuld is, worden als loon beschouwd, waarop socialezekerheidsbijdragen en
belasting verschuldigd zijn.
Mogelijkheid om het saldo van de elektronische consumptiecheques te kunnen nagaan
Vóór het gebruik van de elektronische consumptiecheques moet de werknemer
het saldo kunnen nagaan van de cheques die hem werden toegekend en die nog niet
gebruikt werden.
Alle consumptiecheques die worden toegekend zonder dat deze voorwaarde
vervuld is, worden als loon beschouwd, waarop socialezekerheidsbijdragen en
belasting verschuldigd zijn.
Kosteloos voor de werknemer
Principe
Het gebruik van de elektronische consumptiecheques mag geen kosten voor de
werknemer teweegbrengen.
Regels bij diefstal of verlies
In het geval van diefstal of verlies van de drager van de elektronische
consumptiecheques kunnen eventueel wel kosten aangerekend worden voor de
vervanging van deze drager, maar enkel wanneer de voorwaarden hieromtrent
vastgesteld zijn in een collectieve arbeidsovereenkomst op sectoraal of
ondernemingsvlak of in het arbeidsreglement wanneer de toekenning van de
elektronische consumptiecheques geregeld is bij individuele overeenkomst.
Ongeacht wat in de CAO of het arbeidsreglement vermeld wordt, mag de kost
van de vervangende drager nooit meer bedragen dan de waarde van één
maaltijdcheque als de onderneming maaltijdcheques toekent. Als de werkgever
geen maaltijdcheques toekent, mag de kost voor de vervanging van de drager niet
meer dan 5 euro bedragen.
Voor meer informatie over hoe het verlies of de diefstal van de drager wordt
opgelost, verwijzen we u naar de fiche “ Consumptiecheques – 2. Praktische
vragen” en meer bepaald naar de vraag “Wat moet de werknemer doen in geval van diefstal of
verlies van de drager van zijn elektronische consumptiecheques?”
Sanctie
Alle consumptiecheques die worden toegekend zonder dat deze voorwaarde
vervuld is, worden als loon beschouwd, waarop socialezekerheidsbijdragen en
belasting verschuldigd zijn.
Welke sanctie wordt opgelegd als deze voorwaarden niet zijn nageleefd?
Dan wordt de consumptiecheque zowel op sociaal (RSZ-bijdragen) als fiscaal
(bedrijfsvoorheffing) vlak beschouwd als loon.
De controle op welke kleinhandelszaken in aanmerking komen, ligt bij de
uitreiker van de cheque.
Als de werkgever de cheque zelf uitreikt, kan hij bijvoorbeeld denken aan
een lokale zelfstandige bloemist of kapper om de cheque te gebruiken. Een
lokale handelaar overschrijdt meer dan waarschijnlijk geen 2 criteria uit de
vraag “Kan de werkgever zelf ook consumptiecheques
uitreiken?”
Wat zijn de belangrijkste wettelijke referenties?
- Artikel 19quinquies van het koninklijk besluit van 28 november 1969
- Circulaire C/2020/131 over de consumptiecheque
