Contracten/Clausules
Telewerkers > 2. Occasioneel telewerk
Wat is occasioneel telewerk?
Definitie
De wet definieert het occasioneel telewerk als een vorm van organisatie
en/of van uitvoering van het werk waarbij, met gebruikmaking van
informatietechnologie, werkzaamheden die ook op de bedrijfslocatie van de
werkgever uitgevoerd zouden kunnen worden, incidenteel en niet op
regelmatige basis, buiten die bedrijfslocatie worden uitgevoerd
Wanneer het telewerk op regelmatige basis en dus niet incidenteel uitgevoerd
wordt, is er sprake van structureel telewerk. Dit structurele telewerk, dat
niet door de wet, maar door de cao nr. 85 van de Nationale Arbeidsraad geregeld
wordt, wordt in een aparte fiche besproken.
Doel van de wetgeving
Zoals gezegd, legt cao nr. 85 de spelregels vast waarbinnen werkgever en
werknemer telewerk kunnen overeenkomen[1].
De cao beperkt het telewerk echter tot werknemers die op structurele basis,
bijvoorbeeld een dag per week of elke dag een paar uur, van thuis uit (of op
elke andere door de werknemer gekozen locatie[2]) werken.
Een werkgever die zijn werknemers ook sporadisch eens laat thuiswerken,
bijvoorbeeld omdat de loodgieter die dag zal langskomen, deed dit tot voor kort
dus buiten enig wettelijk kader, zodat het noch voor de werkgever, noch voor de
werknemer duidelijk was welke regels hierbij nageleefd moeten worden. De wet
werkbaar en wendbaar werk heeft hier nu een mouw aangepast door ook voor deze
gevallen een kader te scheppen.
Tenslotte is het telewerk georganiseerd in het kader van de
coronacrisis in principe een vorm van occasioneel telewerk. U vindt
echter specifieke informatie over het telewerk dat door de overheid aanbevolen
of verplicht wordt ten gevolge van de pandemie in de fiche Telewerkers - 3. Telewerk en
coronavirus. Dit
telewerk wordt geregeld door de cao nr. 149 van de NAR[3].
[1] Collectieve
arbeidsovereenkomst nr. 85 gesloten in de Nationale Arbeidsraad op 9 november
2005, en later gewijzigd door cao nr.85bis van 27 februari 2008.
[2]
Satellietkantoren van de werkgever vallen hier evenwel niet onder.
[3] Collectieve
arbeidsovereenkomst nr. 149 gesloten in de Nationale Arbeidsraad op 26 januari
2021.
Voor welke werknemers?
Het occasioneel telewerk wordt ingevoerd voor werknemers uit de
privésector[1].
Het occasioneel telewerk is bedoeld voor werknemers die omwille van
overmacht of om persoonlijke redenen hun werkzaamheden niet op kantoor
kunnen uitvoeren. De memorie van toelichting geeft als voorbeelden van
overmacht autopech of een treinstaking aan en als voorbeelden van persoonlijke
redenen een tandartsbezoek, het vervullen van administratieve formaliteiten,
het bezoek van een technicus,… Deze lijst is niet exhaustief, dus werkgever en
werknemer kunnen ook andere redenen voldoende achten om telewerk mogelijk te
maken.
Uiteraard is ook occasioneel telewerk enkel mogelijk voor zover de werknemer
een functie en/of een activiteit uitvoert die hiermee verenigbaar
is. Zo zal een bewakingsagent of een receptioniste onmogelijk van
thuis uit kunnen werken, aangezien hun aanwezigheid op de bedrijfslocatie
onontbeerlijk is voor de uitoefening van hun functie.
[1] De wet beperkt het
toepassingsgebied immers tot de werknemers en de werkgevers die onderworpen
zijn aan de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve
arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités.
Is het telewerk een recht?
De werknemer moet het telewerk bij zijn werkgever aanvragen[1]. Er bestaat dus geen absoluut
recht, aangezien de werkgever steeds het recht heeft om de aanvraag te
weigeren. De werkgever moet zijn weigering wel motiveren.
De memorie van toelichting bij de wet geeft aan dat de werkgever kan
weigeren om redenen die bijvoorbeeld verband houden met de noodwendigheden
inzake de werking van de dienst of de onderneming (bijvoorbeeld indien de
werknemer op de gevraagde dag absoluut aanwezig moet zijn op een vergadering)
of met het oneigenlijk gebruik van het occasioneel telewerk (bijvoorbeeld
indien de werknemer buitensporig gebruik maakt van het occasioneel
telewerk).
[1] Meer uitleg over de
procedure vindt u onder de vraag “Hoe moet de werknemer het telewerk
aanvragen?”
Hoe moet de werknemer het telewerk aanvragen?
Initiatief van de werknemer
De werknemer die van het occasioneel telewerk gebruik wil maken, moet dit
voorafgaandelijk en binnen een redelijke termijn, bij de
werkgever aanvragen, met opgave van de redenen.
De wet voorziet geen formaliteiten voor deze aanvraag, maar zegt wel dat de
procedure om het occasioneel telewerk aan te vragen en toe te
staan of te weigeren, vastgesteld kan worden in een collectieve
arbeidsovereenkomst of in (een bijlage bij) het arbeidsreglement. Deze cao of
bijlage moet dan ook nog een aantal andere elementen bevatten. Voor meer
informatie hierover verwijzen we u naar de vraag “Wat neemt u op in het arbeidsreglement?”
Antwoord van de werkgever
Instemming met het telewerk
Indien de werkgever instemt, zijn er geen formaliteiten
voorzien. Een mondelinge toezegging volstaat dus.
Opgelet! Het akkoord van de werkgever wordt in principe
niet vermoed. Bij gebrek aan reactie van de werkgever is er dan ook geen
instemming voor het telewerk en gelden de regels die van toepassing zijn in
geval van weigering van het telewerk (zie hieronder).
De onderneming kan evenwel in een telewerkbeleid voorzien (zie de vraag “Wat neemt u op in het
arbeidsreglement?”)
en in dat kader bepalen dat het akkoord van de werkgever wel wordt vermoed
(bijvoorbeeld indien de werkgever niet binnen een bepaalde termijn
reageert).
Weigering van het telewerk
Gaat de werkgever niet akkoord, dan moet hij de redenen hiervoor zo snel
mogelijk schriftelijk (op papier of elektronisch) ter kennis
van de werknemer brengen. Een simpele weigering zonder motivering is dus niet
toegelaten!
Waar kan het telewerk plaatsvinden?
Het telewerk kan worden verricht in de woning van de
telewerker of op elke andere door hem gekozen
plaats.
Wat zijn de na te leven modaliteiten?
Gelijke behandeling
Het telewerk brengt geen wijzigingen aan de rechten en verplichtingen van de
occasionele telewerker aan. Het gaat immers slechts om een modaliteit van de
arbeidsorganisatie.
Dit houdt onder meer dat hij dezelfde rechten moet genieten als de
werknemers die wel op kantoor werken. Daarnaast moeten ook de werkbelasting
en de te halen prestatienormen gelijkwaardig zijn aan die van de
kantoorcollega’s met een vergelijkbare functie.
Het occasionele telewerk mag dus geen negatieve invloed hebben op het
statuut van de werknemer.
Werkorganisatie
De telewerker organiseert zelf zijn werk, maar wel
binnen het kader van de in de onderneming geldende
arbeidsduur. Dit houdt in dat de werknemer het aantal uren voorzien in
zijn uurrooster zal moeten presteren, maar zonder dat hij dit uurrooster strikt
moet naleven.
Zo kan hij op de dag van het telewerk zijn werk bijvoorbeeld gedurende een
uur onderbreken omdat hij naar de dokter moet en dit uur later op de dag
inhalen buiten zijn normale werkrooster, zonder dat dit als een overuur
beschouwd zal worden.
Praktische afspraken
De werkgever en de werknemer moeten in onderling akkoord
afspraken maken over het occasioneel telewerk en minstens over de volgende
zaken:
Deze praktische afspraken kunnen ook opgenomen worden in een collectieve
arbeidsovereenkomst of in (een bijlage bij) het arbeidsreglement, zodat ze voor
alle werknemers van de onderneming gelden en er hier niet telkens per werknemer
een afspraak over gemaakt moet worden. Deze cao of bijlage moet dan ook nog
een aantal andere elementen bevatten. Voor meer informatie hierover verwijzen
we u naar de vraag “Wat neemt u op in het arbeidsreglement?”
Wat neemt u op in het arbeidsreglement?
Opmerking vooraf: het is niet verplicht om het occasioneel
telewerk in het arbeidsreglement op te nemen. Het kan echter wel handig zijn
om de modaliteiten die gelden in geval van occasioneel telewerk collectief te
bepalen, zodat de werknemers weten waar ze aan toe zijn als ze occasioneel
telewerk aanvragen. In dat geval moet het door de onderneming uitgewerkte
beleid voor occasioneel telewerk wel in het arbeidsreglement (of in een
collectieve arbeidsovereenkomst) opgenomen worden.
Geen verbod
De wet laat niet toe dat de onderneming afbreuk doet aan het recht van de
werknemer op occasioneel telewerk omwille van overmacht of persoonlijke
redenen. In het arbeidsreglement opnemen dat occasioneel telewerk niet
toegelaten is of dat het enkel kan omwille van professionele redenen
(bijvoorbeeld om in alle rust een opleiding te kunnen voorbereiden), is dus
verboden.
Verplicht op te nemen vermeldingen
Wil de onderneming in een cao of in het arbeidsreglement een kader bepalen
waarbinnen occasioneel telewerk kan worden aangevraagd, dan moet dit kader
minstens de volgende elementen bevatten:
- de functies en/of activiteiten waarvoor
telewerk mogelijk is;
- de procedure om het occasioneel telewerk aan te vragen en
toe te staan/te weigeren. Hierbij moet rekening gehouden worden met het feit
dat de aanvraagtermijn in geval van overmacht logischerwijs zeer kort zal zijn,
aangezien de werknemer de overmachtsituatie niet op voorhand kan voorzien. Een
telefoontje of verwittiging per mail zou dan kunnen volstaan. Uiteraard met
dien verstande dat ook in dat geval de werkgever nog steeds de mogelijkheid
heeft om te weigeren;
- de eventuele terbeschikkingstelling door de werkgever van de
benodigde apparatuur (laptop, telefoon,..) en technische
ondersteuning;
- de eventuele bereikbaarheid van de werknemer tijdens het
telewerk;
- de eventuele vergoeding door de werkgever van de kosten
verbonden aan het occasioneel telewerk.
Opgelet! Ook de sectoren hebben de mogelijkheid om een
dergelijke cao te sluiten. Als dit het geval is, moet de onderneming uiteraard
het sectoraal kader respecteren.
Moet de werkgever de benodigde apparatuur leveren en de kosten die verband houden met telewerk ten laste nemen?
Benodigde apparatuur
In tegenstelling tot wat bij structureel telewerk
geldt, is de werkgever bij occasioneel telewerk niet
verplicht om aan de telewerker de voor telewerk benodigde apparatuur
te leveren, die te installeren en te onderhouden.
Hij moet dus evenmin:
- uitsluitend de kosten voor de verbindingen en de communicatie die verband
houden met het telewerk ten laste nemen;
- de kosten die voortvloeien uit verlies of beschadiging van de door de
telewerker gebruikte apparatuur en gegevens in het kader van het telewerk
terugbetalen.
De werkgever kan er echter voor kiezen om die apparatuur te leveren
en deze kosten ten laste te nemen.
Indien de telewerker zijn eigen apparatuur gebruikt, zijn
de aan het telewerk verbonden kosten voor installatie van
informaticaprogramma’s, werking en onderhoud, alsook de kosten voor
afschrijving van de apparatuur niet verplicht ten laste van de werkgever.
Als de werkgever wil bijdragen in deze kosten moeten ze
vóór de aanvang van het telewerk worden geraamd in verhouding tot de in het
kader van het telewerk verrichte prestaties of volgens een door de partijen
vastgestelde verdeelsleutel.
Als de werknemer gebruik maakt van zijn privécomputer of privé-
internetaansluiting kan de werkgever die kosten terugbetalen maar hij
moet dat doen op basis van de werkelijk gemaakte kosten. De
forfaits van:
- 20 euro per maand voor het gebruik van een eigen computer en/of voor het
gebruik van een privé-internetverbinding
- en van 5 euro voor het gebruik van een eigen tweede scherm en/of eigen
printer/scanner
die bij structureel telewerk gelden, zijn hier
niet van toepassing[1].
Aanverwante kosten
Net zoals voor de levering van eigen apparatuur is de werkgever niet
verplicht om de aanverwante kosten in het kader van occasioneel
telewerk terug te betalen. Hij kan er echter voor kiezen om dat wel te doen.
Vergoeding van 10% van het loon
Raadpleeg voor meer informatie over deze vergoeding onze fiche over structureel telewerk. Deze
werkwijze is echter niet de meest geschikte voor occasioneel telewerk, dat per
definitie niet regelmatig is.
Bureauvergoeding
De RSZ en de fiscus aanvaarden de bureauvergoeding van
134,71 euro niet bij occasioneel telewerk. Ze wordt enkel
vrijgesteld bij structureel en regelmatig telewerk. Er geldt echter een
uitzondering voor telewerk dat wordt toegepast ten gevolge van het
coronavirus.
Meer informatie over de terugbetaling van kosten vindt u in ons overzicht.
[1] Er geldt echter
een uitzondering voor telewerk dat
wordt ingevoerd ten gevolge van het coronavirus.
Is de occasionele telewerker beschermd tegen arbeidsongevallen?
Er is sprake van een arbeidsongeval als de feiten die aanleiding gaven tot
het letsel zich hebben voorgedaan tijdens en wegens de uitvoering van de
arbeidsovereenkomst. Aangezien het occasioneel telewerk meestal uitgevoerd
wordt in de privéwoning van de werknemer en dus buiten elke controle om, is het
meestal niet zo eenvoudig om dit te bepalen.
Vermoeden van arbeidsongeval
Om hieraan te verhelpen, werd voor de telewerkers in de arbeidsongevallenwet
een vermoeden van uitvoering van arbeidsovereenkomst beperkt in tijd en ruimte
ingevoerd. Dit vermoeden stelt dat wanneer de telewerker een ongeval heeft op
de plaats(en) en tijdens de uren vermeld in de telewerkovereenkomst, dit steeds
vermoed zal worden een arbeidsongeval te zijn. De verzekeraar mag uiteraard
steeds het tegenbewijs leveren.
Ook in geval van occasioneel telewerk
Voorheen was dit vermoeden enkel van toepassing op de structurele
telewerker, want een schriftelijke overeenkomst voor telewerk was vereist.
De wet heeft het vermoeden ook toepasbaar op de occasionele telewerker
gemaakt. Elk “ander document dat het telewerk generiek of punctueel, collectief
of individueel, toelaat” volstaat nu immers.
Dit document moet de plaats of de plaatsen waar het telewerk
verricht wordt en de periode van de dag waarin arbeid kan verricht
worden vermelden.
Bij gebrek aan deze vermelding zal het vermoeden van toepassing zijn op de
woonplaats of de plaats(en) waar het telewerk gewoonlijk wordt uitgevoerd en/of
tijdens de werkuren die de telewerker zou moeten presteren indien hij in de
lokalen van de werkgever zou zijn tewerkgesteld.
Bewijs van arbeidsongeval
Als het vermoeden niet speelt, dan zal de werknemer moeten bewijzen dat het
om een arbeidsongeval gaat om een tussenkomst van zijn
arbeidsongevallenverzekeraar te kunnen krijgen. In dat geval zal hij dus moeten
kunnen aantonen dat het ongeval zich voorgedaan heeft tijdens en wegens de
uitvoering van de arbeidsovereenkomst.
Wat doet Securex voor u?
Om u te helpen hebben we verschillende pakketten samengesteld met alle
nodige documenten om telewerk in te voeren. Bestel uw pakket in
onze e-Shop onder het trefwoord Telewerk en
ga onmiddellijk aan de slag!
U vindt informatie over:
Voor gepersonaliseerd advies, kunt u terecht bij uw Legal Advisor.
Wat zijn de belangrijkste wettelijke referenties?
- Wet van 5 maart 2017 betreffende wendbaar en werkbaar werk
- Artikels 5, 7 en 8 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971
